Noö-Dynamiek

Frankl zegt dat er eerder sprake zal zijn van intrinsieke turbulentie dan van evenwichtigheid van geest in de zoektocht naar betekenis. Het zijn zelfs soortgelijke frustraties die grote impact hebben op iemands geestelijk welzijn. Frankl stelt dat wanneer iemand zelfs in de meest nefaste leefsituaties verkeert hij toch de zekerheid kan blijven behouden dat zijn leven inhoud en betekenis heeft. Om dit gegeven te beargumenteren quoteert hij Nietzsche:
“Hij die een reden tot leven heeft kan vrijwel alle levensomstandigheden verdragen.”

Frankl beweert dat deze stelling van toepassing is op elke variant van psychotherapeutische hulpverlening. Onderzoek van psychiaters uit de Verenigde Staten naar gevangen in de (concentratie-)kampen van Duitsland, Japan en Korea die nog een bepaalde opdracht in hun leven moesten vervullen, wees uit dat zij die dit streven hadden een grotere kans op overleven maakten. Een voorbeeld uit Frankl’s eigen ervaring is dat zijn manuscript was geconfisqueerd. Het verlangen om dit manuscript te herschrijven heeft hem geholpen de kwellingen en ontberingen van het concentratiekamp te overleven. Frankl beschrijft vervolgens dat hij geveld werd door tyfus. In deze periode heeft hij op kleine vodjes papier vele aantekeningen gemaakt die hem van pas zouden komen voor het schrijven van zijn boek, ondanks dat hij niet zeker wist of hij bevrijd zou worden. Frankl geeft aan dat hij grote zekerheid heeft over het feit dat het reconstrueren van zijn manuscript hem inderdaad geholpen heeft een dreigende crisis (van betekenisloosheid) te voorkomen.

Kijkend naar deze dingen kan men logischerwijs stellen dat geestelijke gezondheid gebaseerd is op een bepaalde mate van de spanning tussen hetgeen men reeds heeft bereikt en hetgeen men nog moet voltooien. Dit kan ook vertaald worden naar de kloof tussen wat men is of nog moet worden. Deze spanning is onmisbaar voor het geestelijk welzijn omdat zij inherent is aan de mens. Frankl roept op om onze medemens uit te dagen tot het vervullen van een potentiële levensbetekenis. Hierdoor kan de wil-tot-betekenis (die in ons allen verkeert) geactiveerd worden. De notie dat een de primaire behoefte van het individu
het verlangen naar evenwicht of homeostase is, wordt door Frankl van de hand gewezen als een gevaarlijke misvatting. Het streven om een waardevol doel te bereiken in plaats van een spanningsloze toestand, is het werkelijke verlangen van de mens. Daarmee is de stimulans van een potentiële betekenis een belangrijkere doelstelling dan de afvoer van spanningen. Frankl omschrijft noödynamiek als de beweging tussen twee polen: aan de ene pool staat
de betekenis die er om vraagt vervult te worden, aan de andere pool de mens die dit waar dient te maken. Tussen beiden uiteinden heerst een polair spanningsveld. Opmerkelijk is dat Frankl stelt dat deze dynamiek juist sterker leeft bij neurotische personen en dit niet uitsluitend voorbehouden is aan mensen in normale omstandigheden. Ter illustratie van deze werking geeft Frankl een voorbeeld uit de bouwkunde: Om een vervallen boog te versterken moet het gewicht dat op de boog rust verzwaard worden, de losstaande delen
van de boog zijn dan sterker tegen elkaar gedrukt. Zo zou een hulpverlener eveneens niet terug moeten deinzen om de psychische last van zijn cliënten te vergroten doormiddel van heroriëntatie op het leven. Ten tijde van dat “De Zin Van Het Leven” gepubliceerd werd merkte Frankl al dat veel van zijn patiënten klaagden over de zinloosheid van hun bestaan.De gewaarwording van een betekenis die de moeite waard is om voor te leven en het gevoel van innerlijke leegte liet hen geen rust. Frankl benoemt dit het existentiële vacuüm.